lis 292014
 
Deutsch-Nettkow

Deutsch-Nettkow

Od początku istnienia ludzkości człowiek dążył do ekspansji na nowe terytoria. Już ponad 1000 lat temu pierwsze znane nam plemiona europejskie podbijały słabsze i narzucały im swoją wolę. Przez kolejne wieki Europą targały dziesiątki wojen i setki bitew.

Dopiero Kongres Wiedeński (1814-1815) ustanowił nowy porządek i zależności w Europie. Względny spokój funkcjonował na Starym Kontynencie do połowy XIX wieku. Po roku 1850 między mocarstwami europejskimi zaczęły tworzyć się naprężenia głównie na punkcie etnicznym i imperialnym. Z czasem sytuacja coraz bardziej się zaogniała. Francuzi chcieli rewanżu za przegraną wojnę z Prusami w latach 1870-1871. Niemcy i Austro-Węgry toczyły konflikt etniczny głównie na Bałkanach w duchu panswalizmu, pangermanizmu i Kulturkampfu. Wielka Brytania, Niemcy i Francja toczyły spory o kolonie – głównie w Afryce. Austro-Węgry i Rosja toczyły wyścig o zdobycie słabnącego Imperium Osmańskiego. Takich przykładów mniejszych i większych konfliktów w Europie można by mnożyć w nieskończoność. Początek XX wieku nie przyniósł pokojowego rozwiązania problemów skłóconej Europy. Iskrą zapalną zbliżającego się konfliktu był zamach na arcyksięcia austriackiego Franciszka Ferdynanda w Sarajewie 28 czerwca 1914 roku. Miesiąc później rozpoczął się największy wtedy konflikt na świecie. Nazwana Wielką Wojną a później I Wojną Światową wciągnęła w walkę ponad 30 państw i pochłonęła wiele istnień ludzkich.

W tym roku w lipcu minęło 100 lat od wybuchu I Wojny Światowej. Postaraliśmy się przygotować spis byłych mieszkańców Deutsch-Nettkow (Nietkowice), którzy zginęli, zaginęli lub dostali się do niewoli oraz odnieśli rany.

W latach 20-tych XX wieku na terenie Niemiec zaczęły się pojawiać pomniki upamiętniające poległych w czasie Wielkiej Wojny, ale o pomnikach będzie osobny artykuł.

Polegli

Bock Franz 15.10.1918
Bothe Friedrich 24.11.1916
Dolling Heinrich 11.07.1917
Fimmel Paul 22.10.1915
Grahlow Paul 31.05.1918
Grieger Gustav 8.04.1915
Klischke Benno 6.06.1917
Klischke Hermann 24.12.1917
Klugmann Paul 15.12.1915
Konradi Gustav 4.07.1918
Krüger Otto 13.07.1918
Lehmann Otto 21.12.1917
Märtke Paul 24.11.1914
Naß Richard 25.09.1916
Neumann Otto 9.10.1918
Retzlaff Karl 18.09.1918
Schmolke Edgar 20.06.1918
Schulz Friedrich 7.07.1915
Schulz Robert 17.08.1916
Wiedner Otto 8.03.1918
Wostrack Bruno 13.06.1917
Wostrack Willi 29.06.1918

Zaginieni i w niewoli

Bothe Paul
Drendel Paul
Fix Hermann
Hartmann –
Hornschuh Otto
Höhne Reinhold
König Gustav
Spielberg Benno
Wandke Paul

Ranni

Bretag Alfred
Bullack Paul
Büttner Wilhelm
Cyrus Gustav
Deutschmann Franz
Doebel Franz
Dulling Gustav
Egler Arthur
Eisemann Max
Elsner Gustav
Fundke Paul
Fundtke Paul
Galle Benno
Gerasch Albert
Gottke Robert
Grahlow Paul
Greulich Gustav
Hahn Otto
Hanisch Wilhelm
Hartmann Gustav
Hartmann Paul
Häusler Paul
Horlitz Robert
Höhne Otto
Höhne Paul
Irmler Paul
John Gustv
Just Paul
Klugmann Paul
Knispel Adolar
Koldrack Gustav
Konradi Gustav
Krause Johannes
Kreutziger Otto
Krug Otto
Krüger Otto
Limpack Bruno
Limpack Wilhelm
Lucenz Erich
Minke Heinrich Bruno
Minke Otto
Neumann Otto
Neumann Paul
Paech Benno
Paech Paul
Päschke Otto
Pluta Willy
Pohle Paul
Reschke Bruno
Retzlaff Karl
Reuter Fritz
Ruthke Adolf
Schlaus Hermann
Schmidt Paul
Schulz Gerhard
Spielberg Otto
Spielberg Paul
Witzlan Paul
Wostrack Gustav
Wurf Karl
Wuttke Bernhard
Zinke Bruno
Zinke Franz
Zinke Oskar

lis 232014
 
Groß-Blumberg

Groß-Blumberg

Od początku istnienia ludzkości człowiek dążył do ekspansji na nowe terytoria. Już ponad 1000 lat temu pierwsze znane nam plemiona europejskie podbijały słabsze i narzucały im swoją wolę. Przez kolejne wieki Europą targały dziesiątki wojen i setki bitew.

Dopiero Kongres Wiedeński (1814-1815) ustanowił nowy porządek i zależności w Europie. Względny spokój funkcjonował na Starym Kontynencie do połowy XIX wieku. Po roku 1850 między mocarstwami europejskimi zaczęły tworzyć się naprężenia głównie na punkcie etnicznym i imperialnym. Z czasem sytuacja coraz bardziej się zaogniała. Francuzi chcieli rewanżu za przegraną wojnę z Prusami w latach 1870-1871. Niemcy i Austro-Węgry toczyły konflikt etniczny głównie na Bałkanach w duchu panswalizmu, pangermanizmu i Kulturkampfu. Wielka Brytania, Niemcy i Francja toczyły spory o kolonie – głównie w Afryce. Austro-Węgry i Rosja toczyły wyścig o zdobycie słabnącego Imperium Osmańskiego. Takich przykładów mniejszych i większych konfliktów w Europie można by mnożyć w nieskończoność. Początek XX wieku nie przyniósł pokojowego rozwiązania problemów skłóconej Europy. Iskrą zapalną zbliżającego się konfliktu był zamach na arcyksięcia austriackiego Franciszka Ferdynanda w Sarajewie 28 czerwca 1914 roku. Miesiąc później rozpoczął się największy wtedy konflikt na świecie. Nazwana Wielką Wojną a później I Wojną Światową wciągnęła w walkę ponad 30 państw i pochłonęła wiele istnień ludzkich.

W tym roku w lipcu minęło 100 lat od wybuchu I Wojny Światowej. Postaraliśmy się przygotować spis byłych mieszkańców Groß-Blumberg (Brody), którzy zginęli, zaginęli lub dostali się do niewoli oraz odnieśli rany.

W latach 20-tych XX wieku na terenie Niemiec zaczęły się pojawiać pomniki upamiętniające poległych w czasie Wielkiej Wojny, ale o pomnikach będzie osobny artykuł.

Polegli

Birkner Otto 28.10.1915
Dietrich Gustav 23.7.1918
During Adolf 11.8.1915
Heider Adolf 28.4.1916
König Gustav 16.8.1915
Kreuzinger Heinrich Gustav 6.11.1914
Kupsch Gottfried 29.3.1915
Kupsch Heinrich 21.12.1914
Kupsch Paul 20.4.1916
Kupsch Paul 3.7.1918
Kuske Adolf 6.9.1915
Kuske Paul 12.5.1916
Paesler Paul 25.1.1918
Paulke Hermann 29.3.1915
Pfeiffer August 29.3.1915
Pfeiffer Paul 27.12.1918
Schulz Gustav 15.3.1917
Schulz Paul 5.3.1915
Stadach Heinrich 31.12.1914
Witzlack Gustav 23.3.1915
Ziegert Adolf 27.9.1915

W niewoli lub zaginieni

Petzke Paul
Engler Otto
Elsner Gustav
Handke Gustav
Hergst Paul
Himpel Paul
Kakoschke Heinrich
Kirsch Hermann
Kelling Friedrich
Korn Franz
Kranich Richard
Kupsch Bernhard
Kupsch Heinrich
Kupsch Paul
Lupke Otto
Noske Hermann
Noske Paul
Redlich Oskar
Schwulke Gustav Paul

Ranni

Brauer Otto
Brasching Paul
Damschke Alfred
During Adolf
During Paul
Engler Heinrich
Engler Paul
Grinberger Adolf
Hergst Hermann
Hillmer Otto
Hilsenitz Otto
Himpel Gustav
Hoffmann Adolf
Hoffmann Otto
Kassnitta Otto
Kirsch Hermann
Korn Franz
König Gustav
Kreuziger Paul
Kubeil Paul
Kunhold Richard
Kupsch Adolf
Kupsch Gustav
Kupsch Reinhold
Liers Gustav
Lange Adolf
Lange Paul
Loosch Adolf
Lupke Paul
Mattner Reinhold
Noske Gustav
Paesler Paul
Paulke Hermann
Petzke Heinrich
Redlich Bernhard
Sanft Gustav
Sanft Paul
Schacher Adolf
Schulz Gustav
Schulze Adolf
Seifert Heinrich Fridrich Paul
Seifert Paul
Stadach Paul
Stengert Reinhold
Witzlack Gustav
Witzlack Paul
Zinke Reinhold

lis 162014
 
Pommerzig

Pommerzig

Od początku istnienia ludzkości człowiek dążył do ekspansji na nowe terytoria. Już ponad 1000 lat temu pierwsze znane nam plemiona europejskie podbijały słabsze i narzucały im swoją wolę. Przez kolejne wieki Europą targały dziesiątki wojen i setki bitew.
Dopiero Kongres Wiedeński (1814-1815) ustanowił nowy porządek i zależności w Europie. Względny spokój funkcjonował na Starym Kontynencie do połowy XIX wieku. Po roku 1850 między mocarstwami europejskimi zaczęły tworzyć się naprężenia głównie na punkcie etnicznym i imperialnym. Z czasem sytuacja coraz bardziej się zaogniała. Francuzi chcieli rewanżu za przegraną wojnę z Prusami w latach 1870-1871. Niemcy i Austro-Węgry toczyły konflikt etniczny głównie na Bałkanach w duchu panswalizmu, pangermanizmu i Kulturkampfu. Wielka Brytania, Niemcy i Francja toczyły spory o kolonie – głównie w Afryce. Austro-Węgry i Rosja toczyły wyścig o zdobycie słabnącego Imperium Osmańskiego. Takich przykładów mniejszych i większych konfliktów w Europie można by mnożyć w nieskończoność. Początek XX wieku nie przyniósł pokojowego rozwiązania problemów skłóconej Europy. Iskrą zapalną zbliżającego się konfliktu był zamach na arcyksięcia austriackiego Franciszka Ferdynanda w Sarajewie 28 czerwca 1914 roku. Miesiąc później rozpoczął się największy wtedy konflikt na świecie. Nazwana Wielką Wojną a później I Wojną Światową wciągnęła w walkę ponad 30 państw i pochłonęła wiele istnień ludzkich.
W tym roku w lipcu minęło 100 lat od wybuchu I Wojny Światowej. Postaraliśmy się przygotować spis byłych mieszkańców Pommerzig (Pomorsko), którzy zginęli, zaginęli lub dostali się do niewoli oraz odnieśli rany.
W latach 20-tych XX wieku na terenie Niemiec zaczęły się pojawiać pomniki upamiętniające poległych w czasie Wielkiej Wojny, ale o pomnikach będzie osobny artykuł.

Polegli

Augustin Gustav 5.3.1915
Augustin Otto 15.8.1916
Fimmel Heinrich 21.6.1917
Fleischer Hermann 28.10.1915
Heider Franz 30.1.1917
Hilger Paul 10.6.1915
Hoffmann Otto 18.7.1916
Horn Paul 18.6.1918
Lange Otto 1.9.1915
Lange Otto 28.11.1918
Müller Hermann 11.11.1916
Müller Richard 29.6.1915
Müller Richard 21.10.1916
Paech Hermann 22.5.1916
Paulke Otto 24.5.1917
Paulke Robert 27.6.1918
Pöch Otto 9.6.1915
Riemer Otto 10.4.1916
Schellack Otto 1.8.1918
Schulz Gustav 13.9.1916
Steinicke Paul 20.9.1915

W niewoli lub zaginieni

Hoffmann Franz
Hoffmann Fritz
Hoffmann Hermann
Kringel Reinhold
Krüger Bernhard
Kuhbeil Paul
Mahatzke Robert
Müller Hermann
Petzke Hermann
Schacher Paul
Schneider Paul
Seifert Otto
Späth Hermann
Stobernack Otto

Ranni

Augustin Hermann
Augustin Otto
Augustin Robert
Benrhardt Siegfried
Boy Gustav
Boy Hermann
Dullin Hermann
Dullin Paul
Fimmel Gustav
Fimmel Otto
Giller Gustav
Hoffmann Karl
Horn Paul
König Otto
Körnchen Oskar
Kringel Reinhold
Kräusel Otto
Kubeil Hermann
Kubeil Paul
Kubeil Richard
Kupsch Bernhard
Kuschminder Paul
Lange Hermann
Lange Otto
Lange Paul
Lorke Robert
Machatzke Rudolf
Mattner Gustav
Müller Bernhard
Müller Herman
Müller Paul
Nuß Otto
Päch Paul
Paech Paul
Paternoster Oswald
Paulke Gustav
Paulke Otto
Paulke Richard
Purrmann Fritz
Redlich Franz
Riemer Bernhard
Riemer Hermann Friedrich Wilhelm
Rosse Fritz
Rosse Hermann
Schacher Paul
Schellack Gustav
Schellack Oskar
Schneider Otto
Schneider Paul
Schulz Otto
Schwacher Gustav
Schwanke Otto
Schwanke Richard
Seifert Otto
Seifert Paul
Stadach Otto
Steinberger Otto
Stobernack Otto
Stobernack Otto Paul
Tschiche Otto
Wittwer Willi

Adam Maziarz

lis 122014
 
Cmentarz w Brodach

Cmentarz w Brodach

Jak Groß-Blumberg (Brody) otrzymał swój cmentarz.


Do około połowy XIX wieku Groß-Blumberg (Brody) wraz z Klein-Blumberg (Bródki), dawniej zwany Buden (Budy) i Briese (Brzezie) należały do parafii Pommerzig (Pomorsko).
Właściciel Dominium Blumberg (tak nazywano Groß-Blumberg aż do 1840) generał piechoty hrabia Bogislav von Tauentzin-Wittenberg – bohater wojen napoleońskich oraz właściciel Pommerzig – hrabia i dziedzic von Schmettow mieli sprawiedliwie urząd kościelny i miejsce pochówku po połowie. Jeszcze do dzisiaj jest zachowana krypta grobowa szlachcica obok kościoła w Pommerzig.
Obie zaprzyjaźnione wioski miały od 1728 wspólny cmentarz w Pommerzig (Pomorsko) i tam były zwożone wszystkie zwłoki z parafii. 29 czerwca 1814 roku podczas wizytacji kościelnej duchowni i delegacja szkoły z rządu pruskiego Królewskiej Nowej Marchii w Königsberg (Neumark) napisali protokół, w którym wskazano, że wspólne miejsce pochówku w Pommerzig (Pomorsko) jest za ciasne. Zobowiązano właścicieli, aby dla obu Dominium ustanowić nowe większe miejsce Boże. Rozumiano to jednak, że każda miejscowość, tak Pommerzig (Pomorsko) jak i Blumberg (Brody), powinny mieć swoje miejsce pochówku, dlatego też hrabia Tauentzin zlecił wytyczenie miejsca do grzebania zmarłych w Blumbergu (Brody).

Przeciwko cmentarzowi stanął kaznodzieja Stetiger z Pommerzig (Pomorsko) wskazując następujące uzasadnienie: Dominium Pommerzig (Pomorsko) nie sprzeciwiało się przydzieleniu miejsca pochówku, ale nowo utworzony cmentarz w Blumbergu (Brody) konkurowałby tylko wyglądem ogrodzenia. Blumberg (Brody) nie jest filią Pommerzig (Pomorsko), lecz należy do jego parafii. Ponadto odbiór księdza i kościelnego na pogrzeb “ludzi” w Blumbergu byłby zbyt uciążliwy zarówno dla księdza jak i kościelnego oraz mieliby z tego powodu straty i niekorzyści jeśli Blumberg (Brody) i Pommerzig (Pomorsko) nie miałyby wspólnego miejsca pochówku.

Jednak mieszkańcy Blumbergu (Brody) bardzo chcieli mieć własny cmentarz i w imieniu hrabiego Tauentzina napisali do władz pismo z prośbą. Królewski rząd pruski w liście do hrabiego Tauentzina z 10 lutego 1815 odpowiedział następująco: Jeśli tymczasem Wasza Ekscelencja życzy ustanowienia odpowiedniego miejsca pochówku dla Blumberg (Brody) tak nie możemy i nie chcemy, państwa wspomóc. Odległość miedzy Blumbergiem (Brody) i Pommerzig (Pomorsko) z policyjnego punktu widzenia zostawia wiele do życzenia. Gmina w Blumbergu (Brody) będzie musiała szczegółowo wyjaśnić w sądzie, w jaki sposób chcą to osiągnąć, żeby pastor i kościelny nie poniośli z tego powodu strat i potrzebne będzie pozwolenie właściciela, księdza i gminy Pommerzig (Pomorsko).

Udzielenie zezwolenia na założenie nowego miejsca pochowku było uzależnione od niezbędnych napraw w obejściu kościoła w Pommerzig (Pomorsko).
Pojawiły się spory w jakich proporcjach Dominium i społeczność Blumberg (Brody) powinny zrekompensować proboszcza i zakrystiana i kto powinien dać kierowce do odbioru i dowozu księdza, co zostało wkrótce wyjaśnione.
Na zachodnim wylocie z wioski, gdzie las wychodzi na trasę Krosno – Groß-Blumberg (Brody) – Sulechów powstał przytulny, cichy cmentarz. Przed jego wschodnim wejściem zbudowano pomnik poświęcony poległym w I wojnie światowej: masywny, ogrodzony łańcuchami, gdzie obok wielu nazwisk poległych zostały wyryte słowa: Pamiętaj, ludu mój, drogich poległych
Gdy w 1854 roku, Groß-Blumberg (Brody) z Klein-Blumberg (Bródki) wybudowali własny dom Boży, wspólnoty te zostały ostatecznie oddzielone od parafii w Pommerzig (Pomorsko).

Po 1945 roku Polacy również grzebią swoich zmarłych w tym samym miejscu gdzie wcześniej Niemcy.

Adam Maziarz

Tekst napisany na podstawie artykułu Ernsta Möbusa zamieszczonego w Crossener Heimatgrüße

Serdeczne podziękowania dla Janusza Sitka za korektę w tłumaczeniu.

Translate »