Kiedy w Rosji tworzyła się Armia generała Andersa to mnie zabrali do rosyjskiego wojska, gdzie w dzień pracowałem a w nocy mieliśmy ćwiczenia. Teraz z perspektywy czasu wiem, że było to specjalnie zrobione. Zabrano sporo Polaków do rosyjskiego wojska aby nas przetrzymać i nie zapisać się do Andersa. Udało im się to. Gdy brali mnie do wojska to przewodniczący komisji zapytał się jak mam na nazwisko, a ja odpowiadam że Salwa i chciałbym iść tam gdzie koledzy. A on na to nazwisko wskazuje, że do artylerii!
Brata Władka nie wzięli, bo nałożyli na niego bramniożkę – to oznaczało, że nie można go wziąć z pracy, bo cała produkcja stanie. Później i tak poszedł sam do Armii Berlinga. Władek dostał się do wojsk przeciwlotniczych.
Mnie z innymi Polakami po tych nocnych ćwiczeniach w sierpniu 1943 roku przenieśli też z Armii Czerwonej do Armii Berlinga. Przez moment w moim oddziale był też Wojciech Jaruzelski, jednak po kilku dniach wysłano go do szkółki oficerskiej. Później służyliśmy razem w 2. dywizji ale ja jako zwiadowca artylerii a on w piechocie. Przeszliśmy ten sam szlak bojowy.
W wojsku rano zawsze była modlitwa Kiedy ranne wstają zorze i później się dopiero zaczynało żołnierskie życie. Wieczorem też była modlitwa.
W Strzelcach nad Oką był nawet ołtarz i ksiądz odprawiał msze. Chodziły plotki, że ten ksiądz był z Jeleniej Góry i Polacy wykradli go od Niemców albo sam zdezerterował.
W późniejszych okresie sporo dezerterów z Wehrmachtu przechodziło na naszą stronę.
Najwięcej ich chyba przeszło, gdy staliśmy nad rzeką Pilicą. Wartownicy zobaczyli, że ktoś wpław płynie przez rzekę. Dowódca krzyknął nie strzelać, zobaczymy kto to jest. To byli dezerterzy z Wehrmachtu – Ślązacy. Powiedzieli, że jak ich puścimy to przyprowadzą więcej takich dezerterów. I tak było. Przypłynęło ich później całkiem sporo.
Szlak bojowy zacząłem od Strzelec nad Oką. Później stacjonowaliśmy dłuższy czas pod Smoleńskiem. Ja nie jechałem ale oficerowie byli oglądać groby naszych pomordowanych żołnierzy w 1940 roku. Następnie stacjonowaliśmy w Berdyczowie i w Kivercach na Ukrainie. Stamtąd już poszliśmy na wojnę, na front. Ja służyłem w artylerii w zwiadzie. Moim zadaniem było wyszukiwanie pozycji wroga i podawanie współrzędnych do ostrzeliwania przez artylerię. Osobiście nie musiałem zabijać wroga ale robiliśmy to zespołowo.
Pamiętam jak w Puławach forsowaliśmy Wisłę. Ciężko tam było. Most był już zerwany a jako zwiadowca podczołgałem się pod ten most na brzegu rzeki z lornetą nożycową, żeby zrobić rozpoznanie. Następnie łódką dopłynęliśmy na zerwane przęsło mostu. Weszliśmy na nie a tu nagle rozpoczął się niemiecki ostrzał. Lornetę wrzuciłem do wody i sam też wskoczyłem do lodowatej Wisły, żeby nie zginąć. W późniejszych walkach byłem już ostrożniejszy.
Walczyłem też o Warszawę. Stolica była wtedy w samych gruzach. Samą Warszawę zdobywaliśmy już pod koniec powstania, bo najpierw walczyliśmy pod Warszawą. Widziałem wtedy jak niemieckie samoloty zrzucały na powstańców bomby a alianckie żywność, ale wątpię, żeby to jedzenie trafiało do walczących powstańców. Na temat samego Powstania Warszawskiego nie wypowiadam się czy było dobre albo złe. Nam żołnierzom było ciężko patrzeć na bombardowanie stolicy ale takie były rozkazy. W Warszawie stacjonowaliśmy na Bródnie.
Pamiętam z Warszawy jedno ciekawe zdarzenie. Było to już po zdobyciu stolicy. Idę z kolegami przez miasto a z naprzeciwka idzie pijany Rusek. Szybko wpadłem na pomysł i mówię do kolegów jak idzie pijany to trzeba iść tam skąd on przyszedł, to też „znajdziemy”. Do tego Rusek pokazał nam palący się magazyn. W tym magazynie było dosłownie wszystko. Weszliśmy do środka, ale za daleko nie można było iść, bo dym i ogień był za duży i można było niepotrzebnie zginąć. Zabraliśmy trochę jedzenia i sporo wódki w takich dziwnych glinianych butelkach. Po pewnym czasie jednak wyższe dowództwo się dowiedziało, że mamy wódkę i przyszedł rozkaz, żeby pobić wszystkie butelki. Na szczęście nasz dowódca był dobrym chłopem i kazał puste pobić a pełne schować, żeby nikt nie widział. I tak też zrobiliśmy.
Następnie walczyliśmy o przełamanie Wału Pomorskiego. Były tam zaciekłe walki. Nasz telefon polowy non stop dzwonił. To piechota dzwoniła i mówiła artylerzyści róbcie coś, bo nawet czapki nie można podnieść w okopach! My zwiadowcy poszliśmy szukać skąd to Niemcy tak strzelają. Znaleźliśmy bunkier skąd strzelali i kilka stanowiska dział. Podaliśmy namiary na ich pozycje i nasza artyleria ich załatwiła.
Przełamując Wał Pomorski doszliśmy do morza, do Kamienia Pomorskiego nad Zatokę Kamieńską. Nasza artyleria wystrzeliła kilka pocisków do tej zatoki i wypłynęły ogłuszone ryby, które pozbieraliśmy i mieliśmy jedzenie.
Adam
Antoni Salwa
