Mapa Deutsch-Nettkow(Straßburg/Oder)
Przedstawiamy tłumaczenie artykułu autorstwa Ilse Sondermann zamieszczonego w latach 50-tych XX wieku w czasopiśmie „Crossener Heimatgrüße”, który mówi jak Niemcy zapamiętali ostatnie chwile w swojej wiosce oraz jak na początku Polacy zagospodarowali dzisiejsze Nietkowice. Uwagę zwracają wspomnienia budynków, których już nie ma i mało kto wie, że w ogóle były. Całość napisane w duchu tęsknoty za utraconą ojczyzną.
Kiedy opuszczaliśmy naszą ojcowiznę Nietkowice w październiku 1946 r., miejscowość była utworzona dla polskich osadników wojskowych, tj. Sowieci przydzielili w tym celu tą miejscowość Polakom. Stara nazwa, najpierw odwoływała się jeszcze do ” Straßburga “, w tym czasie została zmieniona najpierw na “Nietkowiece “, a później zmodyfikowana na “Nietkowiec”.
Pierwsi polscy osadnicy przybyli w maju 1946 roku i wprowadzili się do byłych niemieckich gospodarstw i domów. W jednym po drugim domu pokazywała się biało-czerwona flaga. Stopniowo znowu rozwijało się niejako życie, naturalnie my Niemcy nie mieliśmy w tym udziału, ponieważ mieliśmy tylko wykonywać narzuconą pracę. Na działce Baldermanna powstał mały sklep. Również gospoda (Klugmann),tętniąca życiem została otwarta. Poczta Polska rozpoczęła działalność w budynku dawnej poczty ( Laufer ). Polscy liderzy społeczności otwarli swoją siedzibę w domu Hasse (dawniej dentysty Retzlaff ). Także wkrótce rozpoczęto odbudowę wysadzonego przez wycofujące się wojska niemieckie mostu kolejowego. Widocznie linia powinna być przywrócony do pracy tak szybko, jak to tylko możliwe.
Wygląd zewnętrzny wsi w tym czasie był następujący: budynek dworca stał, ale wszystkie urządzenia zostały zniszczone. Na wejściu do wsi dom Pollacka został częściowo zniszczony przez pożar. “Zamek” był – ale podobnie jak wszystkie inne domy – całkowicie splądrowany. Gospoda „Hofekrug ” właśnie w pierwszych dniach okupacji sowieckiej stanęła w płomieniach. Z szeregu innych domów, kościół pozostał nienaruszony. Polacy przyjęli go do użytkowania jako kościół katolicki. Plebania jednak legła w gruzach. Zachowały się nienaruszone szkoła i domy do będowskiego rogu (z wyjątkiem posiadłości Mistrza Malarza Retuscha), oraz te w koziej alei. Kuźnia Schulza była zamieszkana, ale już nie pracował tam kowal. Gospodarstwo Schmolke zostało zajęte przez osadników zza Buga. Spaliła się również “stara poczta” i dom nauczyciela Klamrotha. Piekarnia Schulza był z powrotem w pracy. Do rogu Heinrichsa wszystko było nienaruszone. Zniszczone przez pożar były sklepy spożywcze Heinricha i Junicka. Poważnie ucierpiała apteka, z której bezsensownie wyrzucano na ulicę leki, słoiki, butelki, itp. Należy odnotować także zniszczone później piekarnię Schachera, dom handlowy Raabe, dom kapitana Höhne i dom myśliwego.
Gospodarstwo właścicieli ziemskich zarządzane był najpierw przez sowiecką armię. Później stało puste i niszczało. Cmentarz w lecie 1946 roku przedstawiał smutny obraz. Groby zostały całkowicie zarośnięte przez wysokie chwasty. Jak mogą one wyglądać teraz?
Polscy osadnicy przywieźli ze sobą trochę koni, krów, świń i małych zwierząt. Ale ich liczba była ograniczona i przeznaczone były głównie do orania na ogrody, osadnicy ograniczali się do prac w ogrodach i na działkach w pobliżu domostw. Pola w przeważającej części leżą odłogiem. Po części, jednak był również fakt, że zły podział ziemi był przyczyną zaniedbanych pól. Zaobserwowano znaczącej różnice między osadnikami z Polski(centralnej Polski) i tych z odległych obszarów.
Kiedy byliśmy w naszych Nietkowicach, ostatni raz 10 października 1946, czy znowu je zobaczymy?
Tłumaczenie Adam i Janusz
