Władysława Dobroczyńska cz. II – Rodzina „moich” Bauerów

Bauer był inwalidą ze sztywna nogą, a miał tą „pamiątkę” I Wojny Światowej. Do moich obowiązków należało zakładanie mu butów, bo sam nie mógł sobie z tym poradzić. Jak byłam na niego zła to jak najszybciej wychodziłam w pole aby mu tych butów nie zakładać. On z czasem zorientował się o co chodzi i odgrażał się „żebym uważała…”.

Oboje byli wyznania rzymsko-katolickiego i szczególnie Bauerka była bardzo religijna. Codziennie rano chodziła do kościoła, ale zawsze pamiętała o przygotowaniu dla służby śniadania. Pamiętam, że na Boże Ciało musiałam obrazami i kwiatami dekorować okna, bo ulicą miała iść procesja. Nam nie wolno było chodzić do kościoła, ale ja i tak chodziłam wślizgując się na chór… . Chodziłam również z moją koleżanką na nabożeństwa majowe na godzinę dziewiątą wieczorem…. .

Bauer nieraz mówił do żony aby została w domu ale ona odpowiadała, że musi się modlić aby jej obaj synowie wrócili z wojny, a robota w tym czasie nie jest najważniejsza. Ta jej wiara i żarliwe modlitwy musiały zostać wysłuchane, bo obaj synowie z wojny szczęśliwie powrócili.

Jeden z nich był z rocznika 1919 i przed wojną przez trzy lata studiował medycynę. W czasie wojny służył w stopniu kapitana, a po wojnie został profesorem i wykładał na uczelni w Linzu. Młodszy syn z mojego rocznika, po skończeniu 18 lat został powołany do wojska i był czołgistą.

Nie wszyscy jednak mieli tyle szczęścia. Syn brata Bauerki zginał w Warszawie, najstarszy brat mojego Bauera który miał bardzo duże gospodarstwo, przed wojną był wójtem i sołtysem. Jak Hitler zajął Austrię wsadzili go do więzienia, a po wyjściu z niego człowiek ten zmarł. Miał dwóch synów z których jeden uczył się na inżyniera, a drugi miał pozostać na gospodarce. Obaj zginęli w Rosji

Starszy syn Bauerów służył najpierw we Francji, później przerzucili go na front wschodni. Tam pod Orłem ruscy dali im takiego łupnia, że ratując życie całą pięcioosobową załogą uciekli z czołgu i schronili się u jakiejś Rosjanki.

Tam namierzyli ich sowieci ale kiedy zbliżali się do domu gdzie przebywali, Rosjanka ostrzegła ich o tym. Sama wyszła do szukających ich żołnierzy, a oni przedostali się w tym czasie na strych, wyjęli kawałek strzechy i z drugiej strony domu uciekli do lasu. W ten sposób dotarli do swoich.

W czasie tej dramatycznej ucieczki pozdejmowali mundury, ale poodmrażali ręce i nogi. Kiedy po różnych przygodach jako „cywile” dotarli do Warszawy syn moich Bauerów miał na jednej nodze walonka na drugiej gumowca, a zamiast spodni nosił tylko kalesony.

Mówił , że polskie kobiety śmiały się z nich nie wiedząc, że są Niemcami. Przez miesiąc leżał w niemieckim szpitalu w Warszawie, a później w Wiedniu. Po wyjściu ze szpitala dostał miesiąc urlopu i wtedy przebywał w domu, później dali go na Grecję.

Kiedy zabrakło młodszego syna Bauerów, przeniesiono mnie od pracy przy świniach do pomocy w kuchni i „na posyłki”, czyli do załatwiania różnych spraw. Być może dlatego, że dość szybko nauczyłam się po niemiecku i potrafiłam dość swobodnie rozmawiać.

Miałam już pewne „podstawy” ponieważ jak tylko w 1939 roku weszli Niemcy to moi bracia musieli chodzić do szkoły i uczyć się niemieckiego języka. Kiedy przychodzili do domu powtarzali słówka, a ja razem z nimi to teraz było mi już znacznie łatwiej.

Po tej zmianie miałam o wiele lepiej, bo nie musiałam już dźwigać tych ciężkich kubłów z karmą. Załatwiając poza gospodarstwem różne sprawy pomimo, że praca była od godziny piątej do dziewiętnastej, mogłam chociaż wtedy trochę odpocząć.

Wykonując różne polecenia moich gospodarzy swobodnie poruszałam się po okolicy, jeździłam rowerem, pociągiem, byłam w cyrku i w kinie. Rowerami nie wolno było jeździć Polakom, ale ja w razie czego tłumaczyłam, że Bauer kazał mi wziąć rower żeby szybko załatwić sprawę, bo robota czeka w polu… .

Kiedyś kiedy jechałam na rowerze złapał mnie w Mauthausen żandarm i zażądał 5 marek grzywny. Odpowiedziałam mu, że nie mam żadnych pieniędzy i muszę szybko wracać do domu bo Bauer będzie na mnie krzyczał, że się gdzieś włóczę zamiast pracować… . Wtedy żandarm powiedział : no to jedź sobie… .

Gospodarze płacili mi 19 marek na miesiąc, służąca Niemka dostawała 40 marek, a Władek pracujący przy koniach 22 marki. On był z 26 rocznika czyli dwa lata młodszy ode mnie ale ja pisałam mu listy do domu, pamiętam jak dziś: nazywał się Władysław Graca wieś Kosowa, poczta Brzeźnica. Wieś ta leżała niedaleko Wadowic, a jego ojciec przed wojną był wojskowym.

W okolicy Mauthausen obowiązywał ciekawy zwyczaj gotowania takich samych potraw w tym samym dniu. Na przykład w poniedziałek we wszystkich domach gotowano knedle, we wtorek było danie mięsne, we środę zupa, w czwartek i w niedzielę znowu dania mięsne. Czyli trzy razy w tygodniu dania mięsne, a w pozostałe dni jakieś zupy czy knedle i we wszystkich domach to samo…. .

W gospodarstwie było bardzo dużo sadów z których owoce przerabiano na przechowywany w beczkach moszcz będący bardzo dobrym i zdrowym napojem. Nie było zwyczaju picia zwykłej surowej wody, a nawet było to nie do pomyślenia.

Na śniadanie była zupa mleczna, czarna kawa, „szpek” i dowolna ilość chleba, kolacja o dwudziestej. Co jak co, ale głodu to ja tam nie zaznałam. Brakowało mi tylko ubiorów, bo sukienki darły się szybko, a buty miałam tylko jedne. Jak przemokły jednego dnia wieczorem to na drugi dzień takie mokre trzeba było założyć.

Były ogromne kłopoty z zaopatrzeniem się w ubrania. Sukienki i pończochy darły się szybko, a obowiązujący przydział na materiały był bardzo skromny. Moja Matka przysyłała mi paczki i ratowała jak mogła i to mi bardzo pomagało. Miedzy innymi przysłała mi bardzo dobre skórzane buty z cholewkami które były dla mnie bezcenne.

Jedna zaprzyjaźniona Niemka, żona rymarza który dostawał przydział wełny do wypełniania chomąt „załatwiła” mi kilogram tej wełny z której na drutach zrobiłam sobie ciepłe skarpety. Austriacy byli w podobnej sytuacji i co z tego, że mieli marki kiedy nie było co gdzie kupić.

Moja Bauerka miała kawał płótna własnej roboty, to farbowała go na czarno, a ja jej szyłam bluzki i spódnice. W pokojach nie było ogrzewania i zawsze tam marzłam, ale taki był sposób budowania tamtejszych domów.

Jak już wspomniałam gospodarstwo leżało w pobliżu Mauthausen. Z biegiem czasu coraz więcej informacji docierało do nas z obozu koncentracyjnego położonego na jego skraju.

Wspomnienia udostępnione dzięki życzliwości autora Cezarego Wocha

(opublikowane na sycowice.net oraz w książce autorstwa Cezarego Wocha Drogi do domu)