maj 302015
 
Widokówka Brodów przedstawiająca wioskę z wieży kościelnej

Widokówka Brodów przedstawiająca wioskę z wieży kościelnej

Przez kilka wieków na terenie Ziemi Lubuskiej mieszkała do 1945 roku ludność niemiecka, która wytworzyła swoją kulturę z własnymi zwyczajami, legendami i historią. W związku z tym przedstawiamy tłumaczenie artykułu Kurta Kupscha, nieżyjącego już niemieckiego historyka – amatora, który zgłębiał regionalną historię. Artykuł został opublikowany w czasopiśmie Crossener Heimatgrüsse.

Jeździec bez głowy w rothenburgskim lesie – sól w torbie zawsze dobra – hrabia wjechał do Beckerloch


Kto mówi „kiedyś”, na pewno ma myśli głównie przyjemne doświadczenia z młodzieńczych lat, np. bale i święta w zimie w naszych miastach i wsiach, być może biesiadne wieczory w izbach przędzalniczych lub przy skubaniu gęsi. Ale to właśnie w tych ostatnich przypadkach opowiadano historie po których robiły się dreszcze na plecach a droga do domu stawała się prawdziwym horrorem. Liczba osób, które znają jeszcze te historie jest coraz mniejsza. Ale historie te są częścią naszej ojczyzny. Dlatego powinny zostać zachowane. Być może, że to, co powiem w dalszej części jest tylko fragmentem i zasługuje na korektę. Chętnie poznam inne opowieści u mnie w Friesoythe (Nelkenstr. 11) lub w redakcji „Heimatgrüße” i dla czytelników opracuje zbiór takich legend. Dziś jest przede wszystkim o duchach. Błędne ogniki, czarownice i duchy.

Najwygodniejszą stacją kolejową dla mieszkańców Groß- i Klein-Blumberger był Deutsch-Nettkow. Jeśli późnym wieczorem nie można było dostać się do tej miejscowości lub gdy pociąg nie zatrzymał się tam to trzeba było wysiąść w Rothenburg/Oder. Stamtąd trzeba było iść przez rothenburgski las do promu i przeprawić się promem. Kogo nie ogarniało nieprzyjemne uczucie? Gdy tylko samotny wędrowiec dotarł do rothenburgskiego lasu to z tyłu rozbrzmiewał tętent kopyt. Kto się odwrócił to zobaczył jeźdźca bez głowy. Strach powodował, że kroki były dłuższe i szybsze. Kiedy mieliśmy las za sobą to jeździec znikał. Nie wiadomo czy spotkanie z człowiekiem bez głowy komuś zaszkodziło Bezgłowe zwierzęta odgrywały szczególną rolę w świecie myśli naszych przodków. Widzieli na przykład pomiędzy Klein- i Groß-Blumberg o północy psa bez głowy. Wybiegł najpierw z Dürren Katze w kierunku blumbergowskiego cmentarza, po czym odwrócił się i pobiegł z powrotem i nagle zniknął na rozwidleniu dróg, gdzie odchodzi droga do posiadłości Witzlaka i na łąki. Nie wiadomo dokąd. Miała to być to niespokojna dusza. Drogi z blumbergowskiego Federecke powyżej Quertrebe lub przez Schwarze Grube w nocy również nie była bezpieczna. Kto tu szedł w ciemności, zwłaszcza w lecie, musiał liczyć się z tym, że błędne ogniki będą próbowały go zmylić z właściwej drogi. Udawało się im przerażonych pieszych wprowadzić bardzo szybko na korzenie i krzaki stojące zazwyczaj w cuchnącym bagnie. Tą opowieścią można nas było w dzieciństwie ledwo przestraszyć. Już wtedy wiedzieliśmy że błędne ogniki to były robaczki świętojańskie, które przebywały zawsze na gnijących pniach drzew, rowach i bajorach. Niebezpieczne mogło być przejście przez wieś w późnych godzinach – mijając się po drodze z nieznajomymi. Niebezpieczeństwo można było zniwelować jeśli miało się trochę soli w kieszeni. Wystarczyło tą drugą osobę tylko posypać niezauważenie solą po plecach, to było zaklęcie, które ją wyganiało.
Również w Pommerzig były złowieszcze miejsca, w których coś niesamowitego się działo. Kto jechał tam rowerem to nie powinien wystawiać kciuka lewej ręki ale schować go w dłoń. Wtedy nic nie mogło się mu zdarzyć. Na skrzyżowaniu swoje tajemnicze czynności praktykowały czarownice i czarnoksiężnicy. Mówiono, że widziano Paula Dude, stolarza od trumien, który mieszkał bardzo blisko domu moich rodziców na skrzyżowaniu koło kowala Kunholda i Lehmanna, jak z lampą chodził tam i z powrotem. Co on robił tam o północy? Często obserwowałem go, gdy robił trumny ale nie dostrzegłem w nim nic dziwnego. Oczywiście, że dla nas dzieci był dość stary, wysoki i szczupły z opadającymi wąsami o bardzo cienkim zaroście i niemal z łysą głową … Podczas wielkiego pożaru, który prawie całkowicie spalił Pommerzig, stary hrabia Bernhard von Schmettau dosiadł konia jeździł dookoła wioski. Jego jazda zakończyła się Backerloch. Wpadł z koniem do bajora a płomienie wskoczyły za nim i tak zagrożenie zostało zażegnane. Może hrabia posiadał jakąś magiczną siłę? Przy okazji, w „Heimatbuch des Kreises Crossen”, których istnieje mała ilość egzemplarzy, zmarły lokalny historyk Paul Kupke opisał: „Zabobony i praktyki w powiecie Crossen”. Kto chciałby uzupełnić opowieści przędzalnicze lub przy skubaniu gęsi, musi, jak ja dodać coś, co nie było jeszcze wydrukowane. 

Kurt Kupsch

Tłumaczenie Adam i Janusz

maj 222015
 
Kościół w Nietkowicach z pierwotnym wyglądem wieży (źródło zdjęcia: "Crossener Heimatgrüße”)

Kościół w Nietkowicach z pierwotnym wyglądem wieży
(źródło zdjęcia: „Crossener Heimatgrüße”)

Z okazji zbliżających się Zielonych Swiątek, czyli Święta Zesłania Ducha Świętego przedstawiamy tłumaczenie artykułu z czasopisma Crossener Heimatgrüsse autorstwa Dory Tschentke, która z wielką tęsknotą opisuje piękne obyczaje podczas tego ważnego święta.

Kolorowy piasek, tatarak i cienkie gałązki

Kochani Nietkowiczanie! Kiedy wiosną słońce wschodzi coraz wyżej i wyżej a pola i łany przyozdabiają się zielenią i kwiatami to urocze Zielone Świątki są nie daleko. Kto by chyba nie pomyślał w cichej tęsknocie o naszej rodzinnej wiosce z najpiękniejszymi łąkami, nasze Deutsch-Nettkow – tak nazywają to starsi.
Widzimy je całkiem dokładnie, piękne, szeroką ulicę wioski z aleją starych drzew. A w Zesłanie Ducha Świętego była kolorowo
udekorowana. Jaka była radość dla nas, dzieci, kiedy przeszukiwaliśmy las i łąki w sobotę Zielonych Świątek, przynosiliśmy najpiękniejszy piasek, ulubioną brzozę i najdłuższy tatarak! – Każdy chciał mieć najpiękniejszy odcinek drogi i udekorować swój dom. Znaleziono wkrótce biały piasek. Ale zaraz go pofarbowano na żółto i czerwono bo kolorowy piasek był lepszy od białego. I znajdywali go tylko poszukiwacze z dobrą wiedzą o ziemi uprawnej. Trzeba było przekopać sporo ziemi, i była to w większości praca dla dorosłych.
Bylismy przy znoszeniu tataraku! Całkiem na zewnątrz ” Rießgrube ” i „starej Odry ” boso wchodziliśmy na mokradła. Grube wiązki były związane, a na samym wierzchu był duży bukiet niezapominajek. W czystej wodzie płynącej do młyna na „moście owiec” oczyściliśmy nasze nogi i wróciliśmy zadowoleni do domu. Z „Bockholz” lub „Lug” braliśmy gałązki drzew.
Potem przyszedł ranek Zielonych Świątek(Pięćdziesiątnicy). Wkrótce o wschodzie słońca zaczęła się rzetelna praca. Przed każdy domem zostało zamiecione, posprzątane i podlane suche miejsca. Następnie zaczęto rozrzucanie piasku, praca, do której wymagano wielkiej dokładności. Z pomocą sznura do bielizny rozsiewano po obu stronach długiego chodnika, linie proste, następnie z innego kolorowego piasku usypano kolorowe kwadraty, które zostały połączone na górze łukiem. W środku napisano usypanym piaskiem: „Szczęśliwych Zielonych Świątek” Całość została ostatecznie ozdobiona tatarakiem. Ojciec ozdabiał
gałązkami drzwi i schody.
To było kilka godzin pracy, a na śniadaniu ciasto z posypką smakowało pysznie. Kiedy nieco później oba dzwony nawoływały do kościoła, to już najwyższy czas. Różowa sukienka i kapelusz słomkowy z wiśni były już przygotowane, i szło się po drodze w świątecznym nastroju. Ulica we wsi przedstawiała wspaniały obraz. A kolorowe paski dekoracyjne, dokładnie obcięte, ciągną się po obu stronach ulicy przez całą wieś przez dwa kilometry. Wszyscy zawsze sobie pomagali aby utrzymać tą piękną starą Zielonoświątkową tradycję, która jest symbolem naszej miejscowości.
Los zabrał nam wszystko: dom, dobytek, pozostawił nam wspomnienia. I po powrocie do domu: znajdziemy znowu gałązki, piasek i tatarak.

Dora Tschentke

Tłumaczenie Adam i Janusz

maj 162015
 
Przedszkole w Pomorsku. (Arch. Pomorsko)

Przedszkole w Pomorsku. (Arch. Pomorsko)

Wieś Pomorsko, jak wiele podobnych wsi „Ziem Odzyskanych” po 1945 r. rozpoczęło tworzenie swojej nowej rzeczywistości. Ludność przybywała na ten teren z różnych stron – wielu osadników było z Kresów Wschodnich, z Lubelszczyzny czy Wielkopolski. Pierwsze lata były trudne, gdyż był to okres powojenny, kiedy brakowało wszystkiego. Utworzona została tymczasowa administracja, powstawały szkoły. Pierwszą szkołą dla dzieci była szkoła w pobliskich Brodach, a później w Pomorsku, która mieściła się przy obecnej ul. Szkolnej 49. Jedną z organizatorek szkoły w Pomorsku była Zofia Strzelecka, mieszkająca wówczas przy obecnej ul. Cmentarnej. Następnie kierownikiem szkoły został Tadeusz Antkowski, który przybył do Pomorska z Krosna Odrzańskiego, gdzie po II wojnie był powiat do którego należało Pomorsko. Wówczas powstało również pierwsze przedszkole przy obecnej ul. Bolesława Chrobrego 94, następna druga lokalizacje tej placówki były również przy tej samej ulicy pod nr 66.

Przedszkole w Pomorsku. (Arch. Pomorsko)

Przedszkole w Pomorsku. (Arch. Pomorsko)

Kolejnym kierownikiem szkoły był Czesław Wodniak, a od 1957 r. objął to stanowisko Zdzisław Kozubal, który pełnił je do 1970 r. W tym też okresie w Pomorsku zaadoptowano na potrzeby szkoły nieczynny pałac, poddając go wcześniejszemu remontowi (wówczas dobudowano dodatkowe skrzydła na potrzeby szkoły). Szkołę remontowało Komunalne Przedsiębiorstwo Remontowo Budowlane z Sulechowa, a robotami kierował p. Lamenta. Nową szkołę przeniesiono do wyremontowanego pałacu w 1961 r. Natomiast w pomieszczeniach starej szkoły przy ul. Szkolnej 49 zostało ulokowane przedszkole.

Otwarcie szkoły w dawnym pałacu w Pomorsku. 1961 r. (Arch. Kozubal)

Otwarcie szkoły w dawnym pałacu w Pomorsku. 1961 r. (Arch. Kozubal)

Od 1956 r. w Pomorsku swoją siedzibę miała siedzibę Gromadzka Rada Narodowa, a jej przewodniczącym był Kazimierz Duczmiński. Nie było wówczas pomieszczenia, gdzie mieszkańcy mogli się spotkać i zabawić, dlatego w pierwszych latach organizowano je w prywatnych domach przy akordeonie i skrzypcach. Z tego zrodziła się myśl budowy świetlicy wiejskiej w Pomorsku, a jako bazę na świetlicę zaadoptowano obiekt po magazynie Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Sulechowie. Natomiast spółdzielnia przeniosła magazyn w inne miejsce. Mieszkańcy Pomorska przy pomocy Gromadzkiej Rady zaadoptowali starą stodołę, a jednocześnie rozebrano zbędne pomieszczenia gospodarcze po magazynach, uzyskując w ten sposób cegłę na budowę sali. Nową świetlicę otwarto już w 1962 r.

Przedstawienie w Pomorsku (Arch. Sołtys)

Przedstawienie w Pomorsku (Arch. Sołtys)

Jak potrzebny był taki obiekt niech świadczy fakt, że jeszcze w trakcie budowy świetlicy na niedokończonej scenie została wystawiona sztuka Józefa Korzeniowskiego pt. „Karpaccy Górale”. Był to dramat w trzech aktach. Przygotowaniem spektaklu zajęła się Teresa Kozubal, miejscowa nauczycielka wraz ze swoim mężem Zdzisławem, pełniącym w tym czasie funkcję kierownika szkoły. Teresa Kozubal zagrała jednocześnie w sztuce rolę matki, a jej syna zagrał Zbigniew Zieleniewski. Było to niezwykłe wydarzenie w życiu mieszkańców wsi Pomorsko i ościennych miejscowości, którzy licznie przybyli na to przedstawienie.

Szkolny zespół mandolinistów pod kierownictwem Henryka Ziobrowskiego w Pomorsku (Arch. Kozubal ).

Szkolny zespół mandolinistów pod kierownictwem Henryka Ziobrowskiego w Pomorsku (Arch. Kozubal ).

Lata pięćdziesiąte obejmowały okres polityki rolnej, kiedy w ramach nowego programu dla rolnictwa powstał Fundusz Rozwoju Rolnictwa, mający za zadanie pomoc w rozwoju rolnictwa i jego usprawnienie. Wówczas powstało w Pomorsku Kółko Rolnicze, a jego prezesem został Stanisław Szczepuła. W strukturach Kółka Rolniczego powstało Koło Gospodyń Wiejskich, któremu przewodniczyła Anna Kołogrecka. Kółko Rolnicze korzystając ze środków wspomnianego Funduszu Rozwoju Rolnictwa nabywało sprzęt rolniczy, którym świadczono odpłatne usługi dla rolników.

Ludowy Zespół Sportowy (Arch. Pomorsko)

Ludowy Zespół Sportowy (Arch. Pomorsko)

We wsi działał również Ludowy Zespół Sportowy z drużyną piłki nożnej, ale bardzo popularna była także gra w piłkę siatkową, w którą grano na boisku przy obecnej ul. Bolesława Chrobrego.

Biblioteka w Pomorsku. Pierwsza z prawej siedzi Anna Kołogrecka (Arch. Pomorsko)

Biblioteka w Pomorsku. Pierwsza z prawej siedzi Anna Kołogrecka (Arch. Pomorsko)

W świetlicy przy ul. Wiejskiej 136 odbywały się zabawy taneczne z udziałem mieszkańców wsi w różnym wieku. Organizatorami zabaw były organizacje działające we wsi: Straż Pożarna, Komitet Rodzicielski szkoły, Koło Związku Młodzieży Wiejskiej, Koło Gospodyń Wiejskich. Osobą szczególnie angażującą się w życie społeczno kulturalne była Anna Kołogrecka. Z czasem w świetlicy pojawił się pierwszy telewizor, który cieszył się dużą popularnością, a do dnia dzisiejszego na dachu świetlicy stoi maszt anteny telewizyjnej z lat 60-tych. Po pewnym czasie w świetlicy zaczął działać Klub Ruchu.

Opracował Bogumił Grzegorzewski

Powyższe opracowanie zostało ujęte w „Planie Odnowy Miejscowości Pomorsko na lata 2013-2020”, które zostało przyjęte Uchwałą Rady Miejskiej w Sulechowie w marcu 2013 r.

maj 082015
 
Nietkowice

Nietkowice

Pan Kazimierz Pluto w klasie VI i VII uczył historii. Młody nauczyciel, pracę w szkole podjął po zakończeniu służby wojskowej. Wysoki, postawny mężczyzna z blond czupryną, bardzo lubiany przez młodzież. Zawsze pogodny, wesoły, zawsze uśmiechnięty, potrafił szybko nawiązać świetne relacje z młodzieżą, przy zachowaniu – z ich strony – pełnego szacunku i podziwu dla Jego osoby. Bardzo życzliwy, służył pomocą w każdej sytuacji. Mieszkał w Brodach. Do szkoły w Nietkowicach dojeżdżał rowerem, podśpiewywał sobie wówczas lub gwizdał wesoło. Bywało, że jadąc widział mnie idącą w drodze do szkoły i proponował podwiezienie
Tragiczna śmierć tego nauczyciela była ogromnym szokiem i wstrząsem dla całej szkoły i okolicy. Oddał swoje życie ratując tonącego ucznia naszej szkoły. Sam jednak nie zdołał się uratować. Tragedia miała miejsce 1 czerwca 1959 roku – w Dniu Dziecka. Dzień ten był dniem wolnym od zajęć. Zorganizowano różne gry i zabawy. Część uczniów z klasy VI i VII wybrała się na wycieczkę do lasu i nad kanał przy tzw. „starym, spalonym młynie”. Opiekunem tej grupy był Pan Kazimierz Pluto. Na miejscu okazało się, że na taką samą wycieczkę wybrała się grupa uczniów młodszych klas, której opiekunką była inna nauczycielka – Pani Maria Urbańska. W pewnej chwili jeden z uczniów tej grupy /Lebel/, poślizgnął się i wpadł do wody. Miało to miejsce tuż przy wodospadzie. Na ratunek pośpieszył mu Nasz Pan. Uratował go, niestety – sam utonął. Miał 23 lata. Szok i wielka rozpacz. Straciliśmy na zawsze najbardziej lubianego nauczyciela. Zawsze pozostanie w mojej pamięci, jako człowiek wielkiego serca, oddany do końca sprawie wychowania młodzieży, którą lubił i ona Jego z wielką wzajemnością.
Na zdjęciu poniżej stoi przy grupie przedszkolaków, którzy odwiedzili naszą szkołę z własnym programem artystycznym, bo od nowego roku szkolnego mieli rozpocząć naukę w tej szkole. Natomiast na drugim zdjęciu – stoi w środku, obok p. Biernackiego.

1a

W scence przedstawionej na zdjęciu, chłopiec z tornistrem na plecach – to mój brat Eugeniusz (kandydat na ucznia „pierwszaka”). Wśród „widzów” jest też siostra Alicja (stoi w drugim rzędzie z białą wyróżniającą się kokardą ), a obok w pobliżu stoi p. Ostrycharczyk.

W scence przedstawionej na zdjęciu, chłopiec z tornistrem na plecach – to mój brat Eugeniusz
(kandydat na ucznia „pierwszaka”). Wśród „widzów” jest też siostra Alicja (stoi w drugim rzędzie
z białą wyróżniającą się kokardą ), a obok w pobliżu stoi p. Ostrycharczyk.

Mieliśmy także w szkole lekcje religii. Raz w tygodniu do szkoły przychodził proboszcz miejscowej parafii ks. Stefan Hura. Na początku i na końcu lekcji zawsze odmawialiśmy modlitwę „Ojcze Nasz”.
W tamtych czasach wyposażenie klas stanowiły dość wygodne, choć bardzo twarde dwuosobowe ławki, połączone na stałe z miejscami do siedzenia. Ławki miały skośnie ustawione pulpity, często pomalowane na zielono. Niektóre nawet miały te pulpity podnoszone Pod nimi było miejsce na zeszyty, książki i inne drobiazgi. Po środku pulpitu w górnej jego krawędzi, był otwór na kałamarz z atramentem. Wówczas nie było jeszcze długopisów, ani wiecznych piór. Pisaliśmy piórami tzw. „zwykłymi piórami”. maczanymi w atramencie. Takie pióro składało się z drewnianej obsadki i metalowej stalówki. Początkowo były to stalówki tzw. rondówki albo redisówki. Dość szerokie, na środku miały wycięcie w kształcie krzyżyka, pisały grubo i robiły kleksy. Z czasem pojawiały się ulepszone, lepiej piszące, ale nadal wymagały atramentu. Konieczność korzystania z atramentu była bardzo niewygodna. Kałamarze nosiliśmy codziennie w teczkach. Zdarzało się, że atrament wylał się, zalewając i brudząc zawartość teczki czy tornistra. Dopiero pojawienie się tzw. „wiecznych piór”, które posiadały gumkę lub tłoczek umożliwiający napełnienie ich atramentem spowodowało, że noszenie kałamarzy stało się praktycznie zbędne. Także wówczas pojawiły się „automatyczne ołówki” – takie, do których wkładany był rysik. Na tamte czasy posiadanie takiego ołówka to był dopiero „szpan” ! Pamiętam doskonale, że po raz pierwszy otrzymałam go od Mikołaja, jako prezent gwiazdkowy. Bardzo ważnym sprzętem w klasie była tablica. Zazwyczaj stała w rogu klasy. Była to duża czarna deska ustawiona na stojaku, przypominającym dziś sztalugi malarza. Na jednej stronie miała namalowane linie, na drugiej kratki, co ułatwiało pisanie. Z czasem te oznaczenia wymazały się .Tablica i stojak służyły również do zawieszania map na lekcjach historii i geografii. Pomieszczenia klasowe były ogrzewane piecami i zdarzało się, że nie były dostatecznie dogrzane. Musieliśmy wówczas siedzieć w kurtkach i płaszczach. W tamtych czasach zimy były ostre i mroźne. Te „niedogodności” rekompensował nam za to czas wolny po lekcjach, kiedy mimo mrozu, zabawom na śniegu nie było końca. Zimą, powrót ze szkoły zawsze wiązał się z „zaliczeniem” wszystkich górek i ślizgawek, jakie po drodze były. Skutek był taki, że w przemoczonych butach i odzieży zmarzniętej na „kość” wracało się do domu, często z płaczem „na wyrost”, żeby nie oberwać jeszcze bury i lania za taki stan. Dziś z rozrzewnieniem wspominam okres szkoły podstawowej, czas beztroskich, dziecięcych młodych lat, pełen przygód radosnych, dobrych i pewne tych mniej dobrych, które także były. Niedoskonała i ulotna pamięć zatarła je i usunęła ze wspomnień. Może to i dobrze, że tak jest, bo w życiu winny liczyć się tylko miłe i bliskie sercu wspomnienia, zwłaszcza te z lat młodości, kiedy zaczęło się dopiero zdobywać wiedzę, kształtować charakter i poznawać „uroki” życia, które były jeszcze przed nami i czekały nas w przyszłości, w dorosłym już życiu. Te wspomnienia to nie tylko nostalgia za bezpowrotnie mienionymi dzieciństwem i młodością, to też nostalgia za jakością. Myślę i mam taką nadzieję, że dziś owa jakość nie jest bezpowrotnie utracona. To moja historia, moje życie. Myślę, że takie spojrzenie „ w lustro” każdy z nas, choć kilka razy w życiu, powinien wykonać, aby przypomnieć sobie swoje źródło życia…. taką ławeczkę z kałamarzem, bo to ona miała ogromną moc poznawczą Szkoły są ważne, ale chyba zawsze najcenniejszy jest pierwszy nauczyciel, nauczycielka. Bo to oni potrafili zaszczepić w młodym człowieku prawdziwą żądzę wiedzy, nie tylko tej z podręczników. Jakże adekwatne do tego są poniżej cytowane myśli:

….. Szkoła powinna dążyć do tego, by młody człowiek opuszczał ją jako harmonijna osobowość, umiejąca żyć z ludźmi i światem…”

oraz

… Nauka w szkołach powinna być prowadzona w taki sposób, aby uczniowie uważali ją za cenny dar, a nie za ciężki obowiązek…”

/Albert Einstein/

Rok szkolny 1958/59 był zakończeniem mojej nauki w szkole podstawowej, tej starej szkole. Nowa szkoła była już w budowie i następny rok najprawdopodobniej rozpoczynał się już w murach nowej szkoły. W tamtych latach obowiązywała 7-klasowa szkoła podstawowa. Na zakończenie szkoły odbyło się uroczyste pożegnanie.
A oto poniżej fotografie z zakończenia pierwszego etapu edukacji.

Grupa dziewcząt VII klasy. Od prawej w I rzędzie stoją: Czesława Andrzejewska /z warkoczem/, Teresa Żyża, Maria Darul, Janina Soroka, Helena Herc, w II – Regina Wojewoda, Wanda Woźniakowska, Halina Szczurówna /to ja !/ i Alicja Kulicka

Grupa dziewcząt VII klasy. Od prawej w I rzędzie stoją: Czesława Andrzejewska /z warkoczem/, Teresa Żyża,
Maria Darul, Janina Soroka, Helena Herc, w II – Regina Wojewoda, Wanda Woźniakowska, Halina Szczurówna /to ja
!/ i Alicja Kulicka

Grupa chłopców, poczynając od prawej, od „małego” - to Franek Kolasiński, Zbigniew Bykowski, Bronisław Mulawa, Stefan Słonecki. W drugim rzędzie za „małym” stoi Jan Bajtus, Eugeniusz Soszyński, Aleksander Żyża i Mieczysław Harwat.

Grupa chłopców, poczynając od prawej, od „małego” – to Franek Kolasiński, Zbigniew Bykowski, Bronisław Mulawa, Stefan
Słonecki. W drugim rzędzie za „małym” stoi Jan Bajtus, Eugeniusz Soszyński, Aleksander Żyża i Mieczysław Harwat.

Klasa VII z nauczycielami: Alicja Sammler,Janina Sawlewicz,Antoni Biernacki i Gabriela Ostrycharczyk A to szkoła w budowie. Tutaj na zdjęciu są siódmioklasiści, nauczyciele i komitet rodzicielski.

Klasa VII z nauczycielami: Alicja Sammler, Janina Sawlewicz, Antoni Biernacki i Gabriela Ostrycharczyk
A to szkoła w budowie. Tutaj na zdjęciu są siódmoklasiści, nauczyciele i komitet rodzicielski.

Pierwsza od lewej to ja, obok p. Halina Stanek, p. Sawlewicz, p. Sammler , pomijam panienkę w środku bo to nie klasa, dalej p Ostryczarczyk i moja Mama – Helena Szczur , obok grupa dziewcząt VII klasy. W drugim rzędzie w środku p. Biernacki oraz p. Wacław Borkowski z komitetu rodzicielskiego.

Pierwsza od lewej to ja, obok p. Halina Stanek, p. Sawlewicz, p. Sammler , pomijam panienkę w środku
bo to nie klasa, dalej p. Ostryczarczyk i moja Mama – Helena Szczur , obok grupa dziewcząt VII klasy.
W drugim rzędzie w środku p. Biernacki oraz p. Wacław Borkowski z komitetu rodzicielskiego.

Nietkowice

Nietkowice

Po zakończeniu pierwszego etapu edukacji w Szkole w Nietkowicach, kontynuacja nauki odbywała się przez kolejne 4 lata w Liceum Ogólnokształcącym Nr 2 w Zielonej Górze. Zakończyła się w egzaminem dojrzałości w maju 1963 roku. Kolejny etap – to studia na Uniwersytecie Wrocławskim we Wrocławiu, na Wydziale Prawa i Administracji, podjęte w dojrzałym już wieku – bo w 1977 roku, ukończone w 1982 roku dyplomem z wynikiem „bardzo dobry” i uzyskaniem tytułu magistra. A oto życiowe motta:

Nie płacz, że to się skończyło, tylko ciesz się , że mogłaś to przeżyć”

Żadne studia nie pomogą Ci poznać prawdę. Pomogą jedynie zrozumieć, dlaczego jej nie poznasz ”

Wykształcenie to dobro, którego nic nie jest w stanie nas pozbawić ”

Halina Węgrzyn

maj 022015
 
Nietkowice

Nietkowice

Drugi szkolny budynek znajdował się niedaleko. Piętrowy obiekt o pałacowym charakterze z pięknymi szerokimi schodami. Obok pomieszczeń zajętych przez szkołę, była tam również siedziba Nadleśnictwa i mieszkanie nadleśniczego – Pana Mariana Majorka. Pałac, albo też dwór, jak nazywano ten obiekt, był położony centralnie w stosunku do pozostałych bardzo obszernych zabudowań gospodarczych, takich jak magazyny, stajnie i kuźnia, zlokalizowanych na rozległym terenie na planie czworoboku. Stanowił siedzibę i część składową majątku ziemskiego przedwojennego właściciela. Wokół było dużo zieleni, drzew i wolnej przestrzeni, na której odbywały się różne zabawy i uroczystości szkolne. Otoczenie tego budynku było wspaniałe, choć mocno zaniedbane. Cała posiadłość i otaczający ją park w okresie swojej świetności była ogrodzona. Prowadziły do niej trzy bramy wjazdowe, wykute z prętów o pięknych ornamentowych wzorach. Główna brama wjazdowa i brama wejściowa, tak jak i pozostałe bramy były osadzone pomiędzy solidnymi słupami murowanymi, wykończonymi czworobocznymi stożkami, na szczycie których znajdowały się betonowe kule. Od bramy głównej, aż pod wejście do pałacu, prowadził dość długi podjazd, wysadzany starymi kasztanowcami. Po wojnie, widoczny na zdjęciu budynek parterowy był zrujnowany, pozostały tylko szkielety murów. W latach następnych teren został uporządkowany. Cegły, podobnie jak z innych zrujnowanych i zburzonych budynków z terenu Nietkowic, były wywożone koleją na odbudowę zniszczonej Warszawy – zgodnie z hasłem: CAŁY NARÓD BUDUJE SWOJĄ STOLICĘ” Jako ciekawostkę dodam to, że i w przypadku tej szkoły, w jej pobliżu znajdował się również drugi cmentarz niemiecki, niemalże przylegający do bramu wyjazdowej z parku od strony zachodniej. Dziś teren ten obejmuje istniejący aktualnie cmentarz, jednak brak na nim śladów z przeszłości, teren został uporządkowany. Za „moich czasów” były tam groby i grobowce zachowane w dobrym stanie. Na wprost głównego wejścia z szerokimi kamiennymi schodami rosło potężne drzewo, wokół którego były ławeczki. Miło było spędzać wolny czas w cieniu tego drzewa. Najbliższa okolica umożliwiała wszelkiego typu gry i zabawy, także szkolne zawody sportowe. Sąsiedztwo sosnowych lasów dodawało szczególnych uroków i zapachów. Właśnie tam odbywały się często zajęcia z wychowania fizycznego, poznawania topografii terenu czy zabaw w tzw. „podchody”, prowadzonych przez Pana Antoniego Biernackiego. Do naszych ulubionych zabaw z piłką należała gra „w dwa ognie”, ” w „siatkówkę” i w „palanta”. Poza tym – nie tylko w szkole – graliśmy w tzw. „kiczkę” /albo inaczej „klipę”/, „wojnę” i „chłopa”. Do tych gier piłka była zbędna, wystarczył kawałek patyka lub kamyka. Ulubioną grą chłopców był „cymbergaj”. W budynku, który teraz wspominam odbywały się lekcje dla klas starszych. Przez krótki okres wykorzystywane było również jego piętro, jednak ze względu na stan techniczny, zwłaszcza stropów, zaprzestano prowadzenia tam lekcji. Pomieszczenia klasowe były przestronne i widne. Tylko w jednym, w którym okna były po stronie zachodniej, było zbyt ponuro. Słońce pojawiało się tam po południu tj. wtedy kiedy w zasadzie lekcje już się skończyły. To pomieszczenie w roku szkolnym 1958/59 zajmowała VII klasa, stąd dobrze pamiętam tamtą atmosferę. Nam to jednak nie przeszkadzało, ponieważ nasze gorące i żywiołowe temperamenty radziły sobie ze wszystkim. Dwa mniejsze pomieszczenia przy wejściu, po prawej stronie, zajmowało kierownictwo szkoły i nauczyciele /pokoje nauczycielskie/. Zlokalizowanie klas w dwóch budynkach stanowiło duże utrudnienie zarówno dla nauczycieli jak i uczniów, zwłaszcza w zimie. W trakcie przerw międzylekcyjnych musieliśmy się przemieszczać z budynku do budynku, przy czym znaczna część drogi prowadziła wąską ścieżką przez wspomniany już cmentarz, wydeptaną wśród krzaków i zarośli. W roku, w którym rozpoczęłam „legalną” naukę, nauczycielką młodszych klas i opiekunem mojej klasy była `Pani Natalia Kisiel. Kierowniczką szkoły była wówczas Pani Michalina Jurewicz. W kolejnych latach niektórzy nauczyciele odchodzili inni przychodzili. Ale byli też tacy, którzy przez cały 7-letni okres „mojej” szkoły pracowali z nami zawsze, to nasi wychowawcy. Byli to mądrzy, życzliwi ludzie, powołani do wychowywania zarówno tych zdolnych , jak i tych ociężałych. Ci najlepsi, a było ich wielu, nauczyli mnie jednego: możesz nie wiedzieć, ale musisz wiedzieć, jak się dowiedzieć. To ciągle jest we mnie. Wspominam ich z wielkim sentymentem, serdecznie i bardzo ciepło. Byli to:

– Pani Janina Sawlewicz – Pani od języka polskiego, przez jakiś czas była też kierowniczką szkoły. Pamiętam doskonale jej niewysoką, drobną sylwetkę. Wspaniała osoba, spokojna, życzliwa, cierpliwa i wyrozumiała. W znakomity sposób starała się skierować nasze zainteresowania na piękno polskiej literatury w różnych jej formach, proza, poezja, dramat. Mickiewicz i Wilno, skąd pochodziła, to były bliskie jej sercu tematy. Prowadziła z nami szkolny teatrzyk, w którym mogliśmy próbować swoich sił „aktorskich”. Pamiętam, że graliśmy „Balladynę” Słowackiego, w której grałam rolę Aliny oraz „Świteziankę” Mickiewicza. Naszymi występami były urozmaicane szkolne akademie, a także święta państwowe oraz inne lokalne uroczystości. Z przedstawieniami wyjeżdżaliśmy też do okolicznych szkół.
Pod wpływem i pieczą Pani Sawlewicz jeden z uczniów mojej klasy – Franek Kolasiński, kilkakrotnie brał udział w różnych konkursach recytatorskich, zdobywając liczne nagrody.
Poniżej zamieszczam zdjęcie „aktorów” naszej szkoły, wykonane w czasie jakiejś uroczystości szkolnej

 

Foto z przedstawienia „Książę i żebrak” Królem jest moja siostra Krysia, królewną Urszula Lebel, obok Hela Kisiel i Cecylia Andrzejewska , po drugiej stronie Janka Szyluk, Krysia Majewska i Ludka Kmita

Foto z przedstawienia „Książę i żebrak” Królem jest moja siostra Krysia, królewną Urszula Lebel, obok Hela
Kisiel i Cecylia Andrzejewska , po drugiej stronie Janka Szyluk, Krysia Majewska i Ludka Kmita

– Pani Alicja Sammler /panieńskie nazwisko Szrefel/, uczyła nas języka rosyjskiego. Wysoka, z pozoru wyniosła, zachowująca się zawsze z wielką godnością i elegancją. Budziła w nas respekt i posłuszeństwo. Lekcje z Nią przebiegały w skupieniu i uwadze. Poza nauką rosyjskiego, objętego programem, uczyła nas też śpiewania rosyjskich piosenek, grając na mandolinie i bałałajce. Było wówczas radośnie i wesoło. Mieliśmy do Niej wielki szacunek i uznanie. We wczesnej młodości, wraz z rodziną, była przez kilka lat na Syberii. Bywało, że czasem opowiadała nam, jakie mieli tam ciężkie życie.

– Pan Antoni Biernacki – Pan od matematyki, fizyki, chemii, śpiewu, w-fu. i często prac ręcznych. Przez jakiś okres był kierownikiem szkoły. Młody, stanowczy, wymagający, ale z charakteru łagodny. Najczęściej widać Go było z dziennikiem w ręku, dużą drewnianą ekierką i takim też kątomierzem. Bardzo dbał i starał się o to żeby lekcje w-fu były urozmaicone różnymi grami, zabawami na boisku i w tzw, „terenie”. Lubiliśmy to bardzo, było wesoło i fajnie. Przygotowywał nas na różne zawody sportowe, ale też i artystyczne występy okolicznościowe i akademie. Uczył nas śpiewu piosenek patriotycznych, partyzanckich i ludowych. Był naszym dyrygentem i dyrygował zawsze „na trzy”. Sztandarową piosenką była „Hej żeglujże żeglarzu”.

– Pani Gabriela Ostrycharczyk – była wychowawczynią przez 2 lata tj. 1954/55 i 1955/56, uczyła nas biologii i geografii. Była jedną z młodszych nauczycielek również sympatyczna i miła.

Halina Węgrzyn

Translate »