sie 302015
 
Henryk Bytniewski

Henryk Bytniewski

Zawieźli nasz oddział do Łodzi. Wjechaliśmy do tego włókienniczego miasta 22 stycznia od strony Warszawy. Rozlokowali nas koło więzienia w dzielnicy Garbarnia (Radogoszcz). W głównym budynku więzienia z czerwonej cegły, gdzie była mordownia więźniów prawdopodobnie przed wybuchem wojny mieściła się farbiarnia sukna. Obok więzienia był cmentarz. Nas postawili na drodze między tym cmentarzem a więzieniem. Wzdłuż cmentarza było getto żydowskie. Zresztą część cmentarza była w granicach getta. Łodzianie nazywali getto „fabryką”. Gdy Żydzi podczas okupacji hitlerowskiej chcieli rozmawiać to stali do siebie tyłem, bo Niemcy obserwowali ich przez lornetki i jak zobaczyli, że ktoś normalnie rozmawia to zaraz brali go do tego więzienia a tam wykańczali wszystkich.
Historia więzienia na Radogoszczu jest bardzo tragiczna.
Dzień przed wyzwoleniem przez Armię Czerwoną Niemcy zabili blisko 1500 więźniów. W nocy z 17 na 18 stycznia 1945 r., po północy Niemcy wtargnęli do cel na parterze i rozpoczęli rzeź przy użyciu bagnetów i strzałów z pistoletów. Po wymordowaniu wszystkich na parterze przenieśli się na III piętro. Tu zarządzili zbiórkę więźniów, którym kazano zbiegać w dół na dziedziniec. Na schodach ustawiono gotowy do strzału karabin maszynowy, który rozpoczął ogień, gdy ukazali się pierwsi więźniowie. Więźniowie widząc zbliżających się oprawców rzucili się do kontrataku. Wobec oporu więźniów Niemcy postanowili dokończyć masakry poprzez spalenie budynku. Prawdopodobnie ocalało tylko 30 więźniów. Stos trupów była aż do pierwszego piętra a na samym spodzie mimo tęgich mrozów to po paru dnach sączyła się jeszcze krew. Były wtedy straszne mrozy. Temperatura spadała nawet do -32 stopni mrozu nad ranem, dlatego nikt nie chował tych ciał. Dopiero w lutym zaczęli je grzebać.
Po paru dniach wykopaliśmy ziemianki przy tym cmentarzu i co parę dni Rosjanie przypędzali esesmanów, którzy ukrywali się po lasach. Byli to esesmani specjalnie szkoleni do mordowania. Mnie, ponieważ nie paliłem papierosów wyznaczyli do pilnowania terenu więzienia. Słabo wykonywałem swoje obowiązki, bo litowałem się nad mieszkańcami Łodzi, którzy przychodzili szukać szczątek swoich bliskich. To był straszny widok. Wojna to straszna rzecz. Niektórzy żołnierze dostawali szału jak widzieli tyle trupów i trzeba było ich siłą do szpitala zaprowadzić. Ja się na takie widoki uodporniłem, może przez to że często tam bywałem.
Codziennie przywozili do więzienia komisje międzynarodowe, żeby oglądali jak Niemcy „zlikwidowali więzienie”. Ostatnia komisja była żydowska i przyjechała w lutym. W międzyczasie zaczęli grzebać pomordowanych więźniów. Napędzili głównie Niemki, bo młodzi chłopcy, nawet 12 letni byli angażowani w wojnę i szli z frontem w Hitlerjugend, które kopały groby.
Łodzianie bardzo źle wspominali czasy okupacji a esesmanów nazywali „sukinsynami”. Po południowej stronie więzienia Niemcy wybudowali kościół, ale go nie dokończyli. Esesmani urządzali sobie w tym niedokończonym kościele co sobotę bal. Spędzali tam Polki, które jeszcze nie uciekły i kazali im tańczyć.
Podczas okupacji niemieckiej w Łodzi trzeba było wywiesić na drzwiach wejściowych kartkę, kto mieszka w domu, jaki ma zawód i jaki rocznik. A jak ktoś wtedy uciekł i nie zgadzał się stan osobowy z kartki to mordowali w odwecie całą pozostałą rodzinę. To były straszne opowieści Łodzian. Wtedy myślałem, że tam gdzie mieszkałem było źle (Wola Mysłowska) ale to co Łodzianie opowiadali, co oni przeżyli podczas okupacji, to była katorga.

22 albo 23 lutego 1945 roku wyjechaliśmy z Łodzi. Moją baterię wysłali pod Wałcz. Tam nas przetrzymali tydzień i ruszyliśmy do Kołobrzegu. Widocznie taki był cel dowództwa. Stamtąd 19 marca przenieśli nas do Krosna Odrzańskiego, ponieważ była tam przeprawa przez Odrę. Następnie przetransportowano naszą jednostkę pod Wrocław, gdzie mieliśmy zapobiec ewentualnym próbom przedarcia się sił niemieckich z Wrocławia w kierunku Poznania. Później przeszliśmy w dorzecze rzeki Bóbr (niem. Bober). Tam znowu nas przetrzymali przez tydzień ale już nie w ziemiankach tylko wojsko sowieckie użyczyło nam namiotów.

2 maja nasz dowódca wysłał nas pięciu żołnierzy na zwiad, żeby porwać jakiegoś Niemca na „język”. Pech chciał, że mieliśmy w oddziale tzw. „granatowego policjanta”, który szpiegował dla Niemców. Ten „granatowy policjant” poszedł z nami na zwiad. Nieświadomi zagrożenia ruszyliśmy wykonać rozkaz dowódcy. „Granatowy policjant” tak nas poprowadził, że znaleźliśmy się w samym środku niemieckiej zasadzki. Gdy zorientowaliśmy się, że zostaliśmy zdradzeni Niemcy zasypali nas gradem pocisków fosforowych. „Granatowy policjant” uciekł. Ja zostałem ranny w prawą nogę. Drugi kolega był również ciężko ranny. Henryka Miłosza spod Ryk zabiło na miejscu. Utkwiło mi to nazwisko, bo miałem brata ciotecznego, który nazywał się Miłosz. Tylko jeden kolega wyszedł z zasadzki bez szwanku. Rany po pocisku fosforowym powodują straszny ból i bardzo źle się goją. W wojsku była taka zasada, że podczas zwiadu nie można było zostawić zabitego tam gdzie poległ tylko trzeba było go zanieść do jednostki. Na zmianę pokaleczeni nieśliśmy ciało Henryka Miłosza. Co innego gdy szło natarcie, wtedy trupów było więcej i jednostki tyłowe się nimi zajmowały.
Po przybyciu do swojej jednostki przewieziono mnie do szpitala okręgowego w Łodzi. W mojej szpitalnej sali było 14 rosyjskich żołnierzy i 4 Polaków. Wszyscy byliśmy ranni po pociskach fosforowych. W szpitalu w Łodzi byłem 17 dni i tam też zastał mnie koniec wojny. Leczono mnie specjalną radziecką maścią. Była to naprawdę dobra maść. Miała złoty kolor. Sowieci nie mieli za dobrej opieki medycznej w czasie wojny ale za tą maść to należy ich pochwalić.
Z kolei drugi ranny kolega aż 6 tygodni leżał w szpitalu i tak na końcu zmarł, bo miał za dużo ran i cały był zatruty fosforem.
W czasie pobytu w szpitalu moją jednostkę z dorzecza Bobru przeniesiono do Leszna.

 

Adam

Dodaj komentarz...

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

Translate »