cze 072015
 
Zdzisław Kociemba

Zdzisław Kociemba

Dzięki uprzejmości Cezarego Wocha przedstawiamy wspomnienia Zdzisława Kociemby, którego pamiętają starsi mieszkańcy. Pan Zdzisław Kociemba był przez pewien czas w latach 50-tych nauczycielem i kierownikiem szkoły w Brodach a także amatorsko zajmował się wywoływaniem zdjęć w ciemni, którą sam urządził. Natomiast jego ojciec był wójtem gminy w Nietkowicach.

Praca nauczyciela i motocykle były moją życiową pasją. W pracę pedagogiczną którą traktowałem jak powołanie, wkładałem wszystkie swoje umiejętności i serce po to, aby dobrze przeżyć życie. Dzisiaj z perspektywy lat mogę powiedzieć, że było ono ze wszech miar udane i spełnione. Jest koniec czerwca 2012 roku. Czerwieńsk

Nazywam się Zdzisław Kociemba i urodziłem się 3 czerwca 1932 roku w Chełmie Lubelskim. Jak łatwo policzyć kilka dni temu ukończyłem właśnie lat 80 i jak Pan widzi, jestem trochę „wiekowy”… . Moja rodzina wywodzi się jednak z poznańskiego, bo zarówno Ojciec Franciszek rocznik 1900 jak i Matka Władysława rocznik 1902 urodzili się i wychowali w Kościanie.
Moi dwaj bracia Aleksander rocznik 1928 i Jerzy rocznik 1929 również urodzili się w Kościanie, ja natomiast już na wschodnich terenach Polski czyli w Chełmie Lubelskim. Historię swojego życia dobrze pamiętam, a szczególnie pierwszy dzień mojego pójścia do szkoły, który przypadł na 1 września 1939 roku.
Pamiętam, że był to piękny słoneczny dzień wrześniowy i cieszyłem się jako pierwszoklasista z uroczystego rozpoczęcia roku szkolnego. Niestety alarm lotniczy zmienił nasze plany ponieważ nadleciały niemieckie samoloty i musieliśmy w pośpiechu opuścić teren szkoły.
Wszyscy uczniowie i nauczyciele skryli się w przygotowanych wcześniej okopach rozciągających się w pobliżu koszar. Po odwołaniu alarmu udaliśmy się do domów i tak zakończyła się dla mnie i moich kolegów inauguracja roku szkolnego w szkole podstawowej. W następnych dniach kontynuowaliśmy jednak naukę szkolną, ale była ona przerywana nalotami niemieckiego lotnictwa.
Celem tych ataków były głównie transporty kolejowe. Niemcy atakowali konwoje wojskowe oraz wojskowe transporty zaopatrzeniowe. Taka sytuacja utrzymywała się w miesiącu wrześniu przez 2-3 tygodnie, po czym nastąpiła cisza. Naloty ustały, żadne wojska do miasta nie wkraczały, a wojska polskie całkowicie opuściły Chełm i udały się na front.
W ostatnią niedzielę września nadleciał radziecki samolot transportowy, prawdopodobnie Li-2 który na małej wysokości tak, że można było dostrzec znaki rozpoznawcze, krążył dość długo nad miastem i poligonem wojskowym. Najprawdopodobniej rozpoznawał teren dla swoich wojsk, które wkrótce po tej „wizycie” wkroczyły do miasta.
Wojska sowieckie nie zajmując chwilowo koszar rozlokowały się na terenach poligonowych, co umożliwiło rodzinom wojskowym dalsze zamieszkiwanie w wojskowych blokach.
Na czas pobytu Rosjan w naszym mieście nauka szkolna została zawieszona. Wznowiono działalność naszej placówki szkolnej dopiero po opuszczeniu wojsk rosyjskich i wkroczeniu wojsk niemieckich. Niestety nauka nie trwała długo, bowiem Niemcy nakazali opuszczenie budynku szkolnego. W ciągu kilku godzin trzeba było wywieźć wyposażenie szkoły w której Niemcy urządzili dom wypoczynkowy dla swoich żołnierzy.
Kierownik szkoły Pan Germata uzyskał od Niemców pozwolenie na nauczanie, lecz bez zagwarantowania odpowiedniego lokalu. W powyższej sytuacji w różnych punktach miasta nauczanie zorganizowano u osób prywatnych. Uczniowie różnych klas nie mieli ze sobą kontaktu, bowiem każda klasa spotykała się w odrębnym lokalu. Nawet przez pewien czas uczęszczaliśmy na lekcje co drugi dzień.
W tych nienormalnych warunkach w Chełmie ukończyłem cztery klasy szkoły podstawowej. Pomimo różnych przerw w nauczaniu te cztery klasy ukończyłem w ciągu trzech lat, bo wobec dobrych postępów w nauce opuściłem drugą klasę przechodząc od razu z klasy pierwszej do trzeciej. Po przeprowadzce do Siedlisk powiat Krasnystaw kontynuowałem naukę w klasie piątej i szóstej.
Przez pierwsze pięć lat zakres przedmiotów nauczania został zawężony do języka polskiego, rachunków, przyrody, rysunków, śpiewu i religii. Wyeliminowano naukę historii i geografii, natomiast wiadomości z tych przedmiotów poznawałem na zorganizowanych tajnych kompletach .
Z podręczników szkolnych do języka polskiego, przyrody i śpiewników, Niemcy nakazali usunąć wszystkie treści i znaki patriotyczne takie jak: godło, orzeł, hymn i wiersze patriotyczne. Odtwarzanie treści patriotycznych w jakiejkolwiek formie było surowo zakazane.
Niemcy do szkół wprowadzili odpowiednio zredagowane pismo „STER”. Było ono wybitnie propagandowe, w sposób zakamuflowany propagujące niemiecką kulturę i osiągnięcia, zawierało też w ograniczonym zakresie informacje przyrodnicze i geograficzne, ale słowo polskie nigdy tam miejsca nie znalazło.
Dopiero po wyzwoleniu naszych terenów w lipcu 1944 roku, klasę szóstą ukończyłem w normalnej szkole z pełnym zakresem treści i przedmiotów nauczania.
Jak to się stało, że znaleźliśmy się na wschodzie? Otóż Ojciec w roku 1917 wziął udział w Powstaniu Wielkopolskim w którym walczył do końca za co został odznaczony Medalem Rodła. Następnie rozpoczął zawodową służbę wojskową w czasie której brał udział w kampanii roku 1920, walczył i stacjonował w okolicach: Podbrodzia, Oszmiany, Wilna i Troków.
Po zakończeniu działań wojennych jego jednostka została skierowana do Chełma Lubelskiego w której służył do roku 1939, czyli praktycznie do wybuchu wojny z Niemcami. Dosłużył się stopnia starszego sierżanta i był szefem 4 kompanii 7 Pułku Piechoty Legionowej. Dowódcą Pułku był pułkownik Dąbek późniejszy słynny dowódca obrony wybrzeża, a po jego odejściu dowódcą Pułku został major Muzyka.
Ojciec ze swoim Pułkiem we wrześniu 1939 roku wyruszył z Chełma na wojnę niemiecko-polską. Jego Pułk stoczył ciężkie boje w słynnej bitwie nad Bzurą. Była to jedyna przeprowadzona na tak dużą skalę operacja zaczepna przeciwko III Rzeszy, aż do roku 1941.
Polscy żołnierze wykazali się prawdziwym bohaterstwem, ale niestety ulegli przeważającej sile wroga któremu w pierwszej fazie bitwy zadali bardzo duże straty. Około 50 tysięcy żołnierzy wyrwało się z okrążenia i przedostało do Puszczy Kampinoskiej w rejon Warszawy, a około 100 tysięcy dostało się do niewoli.
Ojciec z żołnierzami swojej kompanii przez dwie doby ukrywał się na bagnach zanurzony w błocie po szyję. Uszedł z życiem i uratował kolegów dzięki znajomości języka niemieckiego, co pozwoliło na tłumaczenie zasłyszanych niemieckich rozmów i rozkazów.
Po powrocie do domu cudem uniknął Katynia dzięki przytomności umysłu mojej Mamy która widząc, że Rosjanie aresztują wszystkich wojskowych ostrzegła Ojca i zorganizowała skuteczne opuszczenie koszar na terenie których zamieszkiwaliśmy do czasu wkroczenia wojsk rosyjskich.
W cywilnym ubraniu i chłopskiej baranicy Ojciec przekroczył bramę koszar na konnym wozie wywożącym nasz dobytek. Dzięki temu kamuflażowi i pomocy znajomych gospodarzy którzy użyczyli konnej podwody, nie wpadł w ręce rosyjskich najeźdźców.
Na mocy porozumienia Ribbentrop – Mołotow Rosjanie opuścili wcześniej zajęte tereny Lubelszczyzny i wycofali się za Bug, a do Chełma wkroczyły oddziały niemieckie i zaczęły się ich krwawe rządy.
Ponieważ Ojcu cały czas groziło aresztowanie, wyprowadził się do Siedlisk w gminie Fajsławice powiat Krasnystaw, gdzie pracował w tamtejszym młynie jako buchalter. Jako pochodzący z poznańskiego znał dobrze język niemiecki, a właściciele młyna traktowali ten fakt jak błogosławieństwo z powodu licznych niemieckich kontroli.
Ja z Matką i braćmi do jesieni 1943 roku zamieszkiwaliśmy w Chełmie. W tym czasie zupełnie przypadkowo, po zamachu na szefa miejscowego gestapo, w czasie ulicznej łapanki został złapany i aresztowany jako zakładnik mój Ojciec, który przebywał właśnie u nas z krótką wizytą.
Po aresztowaniu osadzono Go w więzieniu na Lubelskim Zamku. W tym czasie na szefa gestapo miał miejsce ponowny zamach po którym zamachowców ujęto, a aresztowani zakładnicy zostali zwolnieni. W tej grupie był również mój Ojciec.
W roku 1944 po wyzwoleniu spod niemieckiej okupacji Ojca powołano do zawodowej służby wojskowej w szkole podoficerskiej w Lublinie. Jego wojskowa kariera została jednak przerwana z powodu tragicznego przypadku.
Otóż Polacy obejmowali koszary po wycofujących się Rosjanach którzy masowo kradli wszystko co tylko się dało. Ojciec otrzymał rozkaz zatrzymywania złodziei włącznie z użyciem broni palnej. Kiedy nadjechał samochód z łupami i Rosjanie nie chcieli się zatrzymać, Polacy otworzyli ogień i rykoszetujący pocisk uderzył Ojca w lewe ramię w którym praktycznie stracił władzę. W ten sposób została zakończona jego wojskowa służba.

Wspomnienia udostępnione dzięki życzliwości autora Cezarego Wocha

(opublikowane na sycowice.net oraz w książce autorstwa Cezarego Wocha Drogi do domu)

Dodaj komentarz...

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

Translate »